Новости

Тун ойын. А.М.Топановтың адынаң Хакас драма театры 94-ҷi чайаачы сезонын «Той. Дым» наа ойыннаң пастады

 

Пылтыр Хакас драма театрының ӧӧн режиссёры Тимур Казнов чайаачы ӧмезiнең хада «Мастер и Маргарита» ойыннаң кӧрiгҷiлернiң чӱреен тибiреткен. Паза андағ морсымнығ спектакль полар ни тiп чоохтасханнар кӧрiгҷiлер андада. Че Тимур Тамерланович паза артисттер чуртағҷыларны хайхадарын узаратчалар.

 

Чарыс айының халғанҷы чечiмезiнде театрның сценазында Россияның саблығ артизi, Хакасияның чон артизi Татьяна Майнагашеваның «Сайалбаан сӱрмес­тер» пьесазынҷа «Той. Дым» ойын тур­ғызылған. Татьяна Андреевна, пьесаны тимнепчеткенде, хакас писатель Митхас Туранның iдӧк адалчатхан чооғына тӧстенген. Аны тимнирге ӧӧн режиссёр Тимур Тамерланович хоосчы-постановщик Екатерина Ряховскаяны Москвадаң, хореограф Павел Рябовты Санкт-Петербургтаң хығырған. Костюмнарның ӱчӱн пiстiң ус Тамара Абдина нандырығлығ полған. Кӧглернiң ээлерi Хакасия искусствозының саблығ деятельi, республиканың чон артизi Татьяна Шалгинова паза Аржан Тодош полчалар.

 

Нимезiнең хайығ тартча пу ойын? Ол сӧс чох. Анда артисттер постарының кӧңнiлерiн кӧрiс, теелбек, хыймыраныс пастыра читiрчелер. Спектакльда тахпахтар паза сарыннар ла халғаннар. Артисттер чоохтаспинчатханнаңар, сценада ниме полчатханы стенеде пазыл турған. Анзы хакас кибiрлернi чахсы пiлбинчеткен кӧрiгҷiлерге ӧнетiн тимнелген.

 

Пу ойында хакас чонның кибiрлерi чахсы кӧзiдiлче – хайди пала тӧрiпче, ӧсче, анаң сӧбiре тӧстир чазына читче. Iдӧк хакас чонның ойыннары пирiлче. Амғы туста ол кибiр-чозахтар «чызыл» парирлар, аннаңар театр аны сцена пас­тыра нандыра айландырчатханы уғаа махтағлығ. 

 

Мында экология сурии кӧдiрiлче. Чон арығ киилiг чир-чайааннаң палғалыс­тығ полған. Че хара тас анып сыхханнарында, ибiркiде кiрлiг, харасхы пол парған.

 

– Ойындағы саасханнар метафора полчалар. Олар чонның ис-пайын алчалар, кiзiлернi чалаастапчалар, кибiрлернi чох итчелер, хара тас анып, чир-чайаан­ны изепчелер, – чарытча ӧӧн режиссёр Тимур Казнов.

 

– Мин ноға Митхас Туранның «Сайалбаан сӱрместер» чооғы хоостыра спектакль турғыспинчалар тiп сағынҷаңмын. Авторның чооғында кирек сала пасха парча. Анда хыс тiрiг халча, че ирге парбинча. Татьяна Андреевна пьеса­ны театр­ға, спектакльға килiстiре пас салған. Чайааннар ипчi кiзее пала пирчеткенi чахсы кӧзiдiлче. Ойында «харға-саасханнар» араласчалар. Пу хус­тар кiзiлернең хости чуртапчалар. Мин артисттернi чахсы ойыннаң алғыстирға сағынчам, – кӧңнiнең ӱлескен ХакНИИЯЛИ-ның устағҷызы Нина Майнагашева.

 

– Пу ойын-сизiндiрiг. Хакасияның ӱлгӱзi Хакас тiлi кӱнi, Ӱртӱн тойы, Чыл пазы паза пасха даа хакас пайрамнарны иртiрче. Пiс, тiзең, чылда пiр хати чазанып алып чӧрчебiс, че чоохтанминчабыс, тiлiбiс чiтче. Тiл чiт парза, чоныбыс чiт парар. Мының алнында сарнасчаңмыс: «Кiчiг дее полза, чирiҷеебiс пар! Кiчiг дее полза, сууҷаабыс пар!» Ам ол даа сууҷаа­быс соолча, тӧреен тiлiбiснең чоохтанминчабыс. Пу пьесада минiң ачырғастарым пазыл парған. Ойын тоо­зылчатса, ноға пiс прайзы ах кӧгенектiг сыхчабыс? Ол – сизiндiрiг. Тiлiбiстi, кибiрлерiбiстi хайраллабазабыс, чiт парарбыс. Артисттер аалларҷа чӧрчелер, че чон ойыннарны кӧрерге чыылыспинча. Кӧрiгҷiлернi спектакльларыбысха хығыр полбинчабыс. Арса, «Сайалбаан сӱрместер» ойын­ны кӧрiп алза, чоныбыс­тың чир-сууна хынызы азылар, – сағызын читiрген пьесаның ээзi Татьяна Майнагашева.

 

Таныхтирға кирек, «Сайалбаан сӱрместер» ойында ӧӧн рольларның пiрсiн, чиит оол Андрасты, Хакас театрның наа артизi Николай Майнагашев толдырған. Ол Минсуғдағы культура колледжiн тоос­хан. Пастағы ойынында матырының омазын турыстығ чайаан.